Statystyka to dział w matematyce, zajmujący się analizowaniem, opisywaniem danych w określony sposób. Posiadaniem przynajmniej ogólnej wiedzy na temat statystyki muszą wykazać się między innymi uczniowie ( lub inne osoby ) przystępujące do matury, dlatego że Centralna Komisja Egzaminacyjna podaje parę zagadnień z tego działu, jako konieczne do opanowania na poziomie podstawowym z matematyki.
Wiedzę na jaki temat i umiejętności w jakim zakresie ze statystyki należy posiadać? Jest kilka podstawowych zagadnień. Są to: średnia arytmetyczna, błąd bezwzględny i względny pomiaru, średnia ważona, odchylenie, wariancja, odchylenie standardowe, mediana i moda.
Średnia arytmetyczna to chyba najbardziej podstawowa postać statystyki, o której uczymy się na etapie wczesnej szkoły podstawowej. Sprawa wygląda dość prosto, bo jeżeli chcemy obliczyć średnią z czegoś to należy dodać do siebie wszystkie obiekty, a następnie podzielić je przez ich łączną ilość. Dla pełnej jasności przykład: Jaś miał 13 cukierków i chciał się podzielić z dwiema koleżankami i jednym kolegą. Sobie zatrzymał 2, koleżankom dał po 4 a koledze 3. Ile średnio cukierków dostało każde z nich. Najpierw suma 2+4+4+3=13, następnie iloraz 13/4=3,25, więc średnio każde z dzieci otrzymało 3,25 cukierków.
Błąd bezwzględny i względny pomiaru, średnia ważona, odchylenie, wariancja oraz odchylenie standardowe wymagają większej wnikliwości, dlatego przy opisywaniu podstawowych zagadnień warto przyjrzeć się jeszcze medianie i modzie.
Mediana to inaczej wartość środkowa z jakiegoś zbioru. Zmieńmy przykład z Jasiem na zwykły zbiór liczb, aby było szybciej: 5, 2, 6, 8, 4. Mediana tutaj wynosi 5. Dlaczego 5, a nie 6, jak obliczyć medianę skoro wynikiem nie jest liczba w środku? Pierwszym najważniejszym o czym trzeba zawsze pamiętać w przypadku mediany, jest to że zbiór z jakiego chcemy wyłonić środkową trzeba zawsze najpierw uporządkować w sposób rosnący. Tym samym ze zbioru 5, 2, 6, 8, 4 robi się 2, 4, 5, 6, 8. Drugą najważniejszą rzeczą jaką trzeba zapamiętać, to to jak się zachować gdy zbiór liczb jest parzystych. Przecież wtedy nie ma liczby w środku… Co należy zrobić ? Tak samo porządkujemy zbiór, lecz tym razem wybieramy dwie liczy, które są w środku a następnie obliczamy ich średnią arytmetyczną. I to wynik tego ostatniego obliczenia daje medianę na przykład: 2, 4, 5, 6, 8, 1 dwie środkowe cyfry to 5 i 6 a ich średnia arytmetyczna, a zarazem mediana to 5,5.
Modalna inaczej zwana dominantą to taka wartość, która w zbiorze liczb występuje najczęściej. Czyli bardzo prosta sprawa, w przypadku takiego zbioru: 2, 5, 6, 7, 7, 9 dominantą jest cyfra 7. W przypadku takiego zbioru 2, 2, 5, 5, 6, 7, 7, 9 w zbiorze istnieją aż trzy dominanty i są to 2, 5 oraz 7. A w przypadku zbioru takiego: 1, 2, 3, 4 dominanty po prostu nie ma.
Opanowanie podstaw statystyki zwykle jest dość przyjemne w porównaniu do na przykład logarytmów, czy trygonometrii, dlatego warto zapamiętać parę zasad z nią związanych, aby łatwe do zdobycia punkty z tego działu na egzaminie nigdzie nie uciekły.
